Ngày 31/10/2019 trên mạng đấu thầu quốc gia đăng thông tin mời thầu: “Gói thầu 02: Mua sắm 231 máy biến áp đợt 1 - 2020” do Tổng Công ty Điện lực TP. Hà Nội (EVN Hà Nội) làm chủ đầu tư. Đây là 1 trong 2 gói thầu mua máy biến thế được triển khai mời thầu vào cuối tháng 10/2019 nhằm đảm bảo hoạt động của ngành điện lực trên địa bàn TP trong năm 2020. Gói thầu này có nguồn vốn từ ngân sách Nhà nước và theo phương thức 1 giai đoạn 2 túi hồ sơ.
Cụ thể, tại bảng tiêu chuẩn đánh giá năng lực và kinh nghiệm của HSMT “Gói thầu 02: Mua sắm 231 máy biến áp đợt 1 - 2020, EVN Hà Nội yêu cầu: Số lượng hợp đồng tương tự ít hơn hoặc nhiều hơn 3, trong đó ít nhất 1 hợp đồng có giá trị tối thiểu là 57 tỷ đồng và tổng giá trị tất cả các hợp đồng lớn hơn hoặc bằng 171 tỷ đồng.
Theo quy định tại Điều 5 mục a Chỉ thị 47/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ nêu rõ: “Khi xây dựng yêu cầu về kỹ thuật không được đưa ra các điều kiện nhằm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng, đồng thời cũng không được đưa ra các yêu cầu quá cao dẫn đến làm tăng giá dự thầu hoặc làm hạn chế sự tham gia của các nhà thầu… Không được đưa ra các điều kiện để hạn chế sự tham dự thầu của nhà thầu như: Đã thực hiện hợp đồng tương tự trên một địa bàn cụ thể... hoặc quy định năng lực, kinh nghiệm của nhà thầu cao hơn mức yêu cầu của gói thầu…”.
EVN Hà Nội có dấu hiệu vi phạm quy định liên quan đến đấu thầu.
Việc EVN Hà Nội đưa tiêu chí như trên vào HSMT có dấu hiệu vi phạm Chỉ thị 47/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc chấn chỉnh công tác đấu thầu trong các dự án đầu tư phát triển và hoạt động mua sắm thường xuyên sử dụng vốn nhà nước và Thông tư 05/2015/TT-BKHĐT của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
Tại Bảng tiêu chuẩn đánh giá năng lực và kinh nghiệm của HSMT, EVN Hà Nội đưa ra yêu cầu cần tuân thủ: “Ít nhất có 1 thành viên trong liên danh có 1 hợp đồng tương tự có giá trị 57 tỷ đồng”. Tuy nhiên, Thông tư 05/2015/TT-BKHĐT quy định tiêu chí đánh giá về năng lực rằng: “Đối với nhà thầu liên danh thì năng lực, kinh nghiệm được xác định bằng tổng năng lực, kinh nghiệm của các thành viên liên danh song phải bảo đảm từng thành viên liên danh đáp ứng năng lực, kinh nghiệm đối với phần việc mà thành viên đó đảm nhận trong liên danh; Số lượng thành viên trong liên danh không quá 3 thành viên, nếu bất kỳ thành viên nào trong liên danh không đáp ứng về năng lực, kinh nghiệm thì nhà thầu liên danh được đánh giá là không đáp ứng yêu cầu”.
Như vậy, HSMT của EVN Hà Nội đưa ra yêu cầu cao hơn mức cần thiết của gói thầu gây cản trở trong công tác lựa chọn nhà thầu đáp ứng đủ năng lực.
Lưu ý rằng, tại phần ghi chú 1 (trang 12) của HSMT quy định: “Mỗi hợp đồng nhà thầu trình trong E - HSDT để chứng minh năng lực chỉ được tính là năng lực kinh nghiệm cho 1 gói thầu tham dự thầu vào cùng thời điểm”. Tuy nhiên, theo tiêu chuẩn đánh giá năng lực và kinh nghiệm quy định tại Thông tư 05/2015/TT-BKHĐT hoàn toàn không có bất cứ yêu cầu nào về việc hạn chế nhà thầu tham gia đồng thời nhiều gói thầu cùng một lúc.
Như vậy, HSMT của EVN Hà Nội đã hạn chế luôn việc các nhà thầu có năng lực tham gia đồng thời nhiều gói thầu cùng thời điểm, trái với quy định của Thông tư 05/2015. Điều này càng khó hiểu hơn khi cùng thời điểm, EVN Hà Nội tổ chức mời thầu 2 gói mua máy biến áp (Gói 01: Mua sắm 293 máy biến áp đợt 1 – 2020 và gói thầu 02: Mua sắm 231 máy biến áp đợt 1 - 2020)?
Không chỉ vậy, trong HSMT của EVN Hà Nội còn yêu cầu “nhà thầu cung cấp xác nhận vận hành thành công của tối thiểu 2 đơn vị sử dụng trực thuộc EVN”. Điều này đồng nghĩa với việc nhà thầu đã phải cung cấp sản phẩm của mình trên một đơn vị cụ thể là EVN và một địa bàn cụ thể do EVN quản lý là quốc gia Việt Nam. Như vậy, yêu cầu này dẫn tới sự hạn chế sự tham gia của các nhà thầu có đủ năng lực mà chưa từng cung cấp hàng hóa cho EVN, đặc biệt là các nhà thầu nước ngoài, có uy tín trên trường quốc tế.
Mặt khác, theo định nghĩa 23 Điều 4 luật Đấu thầu: Thỏa thuận khung cũng là một hợp đồng. Vậy trong HSMT yêu cầu về thời gian thực hiện thỏa thuận khung trong phạm vi 120 ngày, mà không áp dụng quy định về thời gian với các loại hình hợp đồng khác là không có cơ sở pháp lý, đồng thời hạn chế nhà thầu, không bình đẳng giữa nhà thầu đã thực hiện loại hình hợp hợp đồng theo Thỏa thuận khung với các nhà thầu khác, là giới hạn sự tham gia của các nhà thầu thực hiện theo loại hình hợp đồng ký kết theo thỏa thuận khung đã đi “lệch” Chỉ thị 47/CT-TTg.
Đồng thời, các tiêu chí nêu trên cũng không phù hợp với quy định của Thông tư 05/2015/TT-BKHĐT, bởi định nghĩa hợp đồng tương tự hoàn toàn không đề cập tới thời gian thực hiện các hợp đồng vì vậy việc EVN Hà Nội đưa thêm điều kiện về thời gian để làm căn cứ chứng minh tính tương tự về quy mô là không có cơ sở pháp lý.
Bên cạnh đó, trên thực tế đối với hợp đồng kinh tế lớn mà không phải các trường hợp “đặc biệt” thường được các tổ chức lập kế hoạch với thời gian thực hiện đủ dài, thông thường có thời gian từ 6 tháng cho tới 36 tháng. Vậy việc EVN Hà Nội lấy lý do “Xét nhu cầu thực tế, nhà thầu trúng thầu trong vòng 60 ngày sẽ phải hoàn thành khối lượng 231 máy biến áp” giới hạn thời gian thực hiện hợp đồng với loại hình hợp đồng ký theo thỏa thuận khung trong 120 ngày (4 tháng) là yêu cầu không cơ sở thực tế mà mang tính định hướng thiếu khách quan.
Ông Nguyễn Danh Duyên - người vừa được bổ nhiệm giữ chức vụ Tổng Giám đốc Tổng Công ty Điện lực Hà Nội từng kinh qua các vị trí như Giám đốc Ban QLDA lưới điện Hà Nội, Phó tổng Giám đốc Tổng công ty Điện lực Hà Nội.
Theo Luật Đấu thầu, đối với gói thầu mua sắm hàng hóa, pháp luật chỉ có hướng dẫn hợp đồng tương tự là tương tự về chủng loại, tính chất và quy mô với gói thầu đang xét. Việc đưa yêu cầu về tiến độ thực hiện gói thầu được quy định trong phần đánh giá về kỹ thuật
Vậy, đằng sau những tiêu chí hạn chế nhà thầu sẽ là gì? Ai là người hưởng lợi khi các tiêu chí bất hợp lý này được đưa ra trong HSMT?
Điều 123 Nghị định 63/2014/NĐ-CP quy định: Hủy, đình chỉ, không công nhận kết quả lựa chọn nhà thầu. Đình chỉ cuộc thầu, không công nhận kết quả lựa chọn nhà thầu được áp dụng khi có bằng chứng cho thấy tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động đấu thầu có hành vi vi phạm pháp luật về đấu thầu hoặc các quy định khác của pháp luật có liên quan dẫn đến không bảo đảm mục tiêu của công tác đấu thầu là cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế hoặc làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu; Biện pháp tuyên bố vô hiệu đối với các quyết định của chủ đầu tư, bên mời thầu do người có thẩm quyền quyết định khi phát hiện các quyết định của chủ đầu tư, bên mời thầu không phù hợp quy định pháp luật về đấu thầu và pháp luật có liên quan…
Liệu gói thầu Mua sắm 231 máy biến áp đợt 1 – 2020 do Tổng Công ty Điện lực TP.Hà Nội (EVN Hà Nội) làm chủ đầu tư có bị tuyên bố vô hiệu khi HSMT hạn chế việc tham gia của các nhà thầu? Cơ quan chức năng cần sớm vào cuộc trước khi EVN Hà Nội công bố kết quả lựa chọn nhà thầu nhằm đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật và tránh thất thoát ngân sách nhà nước?
