Theo Reuters, ông Mark Esper, người đang giữ chức bộ trưởng lục quân, nhận định Washington đã nhận ra hơi muộn rằng Mỹ sẽ phải đối đầu với Trung Quốc trong một cuộc cạnh tranh chiến lược kéo dài nhiều năm tới.
Esper chia sẻ ông đã quan tâm đến sự trỗi dậy của quân đội Trung Quốc từ cách đây rất lâu, trước khi Lầu Năm Góc đưa ra Chiến lược Quốc phòng Quốc gia vào năm 2018, ưu tiên cạnh tranh với Trung Quốc thay vì dập tắt chủ nghĩa khủng bố ở Trung Đông.
Quan tâm đến Trung Quốc và Nga
Chia sẻ với Reuters, quyền bộ trưởng quốc phòng mới cho biết Trung Quốc đã là chủ đề ưa thích của cá nhân ông từ những năm 1990, khi còn đang làm trợ lý tại điện Capitol, sau hơn một thập kỷ trong quân ngũ.
Trước khi trở thành quyền bộ trưởng quốc phòng, ông Mark Esper đã từng làm việc 7 năm tại nhà thầu quân sự Raytheon - nhà sản xuất tên lửa dẫn đường lớn nhất thế giới - ở vị trí phó chủ tịch phụ trách quan hệ chính phủ. Ảnh: AP.
"Chúng ta có thể đã hơi muộn - chúng ta đã muộn - trong việc nhận ra chúng ta đang ở trong một cuộc cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc", ông Esper cho biết trong cuộc phỏng vấn hồi tháng 4.
Mark Esper từng đảm nhiệm vai trò lên kế hoạch chiến tranh ở Thái Bình Dương khi còn làm việc ở bộ tổng tham mưu từ giữa những năm 1990. "Vấn đề Trung Quốc, cạnh tranh với Trung Quốc, năng lực của Trung Quốc, không phải là một điều mới mẻ đối với tôi... Đó là cả nền tảng và giúp định hình quan điểm của tôi về những vấn đề đa dạng này, vì tôi đã chứng kiến sự phát triển của chúng được 20 năm rồi", ông Esper cho biết.
Cạnh tranh với Nga cũng là một trong những điều mà ông Esper quan tâm. Tại một sự kiện gần đây của Hội đồng Đại Tây Dương (một viện chính sách nghiên cứu các vấn đề quốc tế có trụ sở tại Washington, với mục đích thúc đẩy quan hệ giữa Bắc Mỹ và châu Âu), ông Esper nhận định rằng sự vượt trội trong năng lực quân sự của Mỹ với các đối thủ như Nga và Trung Quốc đã bị thu hẹp kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc.
"Ngày nay, Nga và Trung Quốc đang ráo riết phát triển đội hình, năng lực và các hệ thống vũ khí có thể xóa bỏ lợi thế mà chúng ta từng nắm giữ rất lâu", ông Esper nhận định.
Tổng thống Trump, người chủ trương có cách tiếp cận cứng rắn hơn với Trung Quốc, đã nói với các phóng viên vào hôm 18/6 rằng ông Esper có thể sẽ là ứng viên của ông cho vị trí người đứng đầu Lầu Năm Góc. Ông Esper được dự kiến sẽ bắt đầu thực hiện vai trò của quyền bộ trưởng quốc phòng trong những ngày sắp tới.
Ông Patrick Shanahan trở thành người giữ vị trí quyền bộ trưởng quốc phòng lâu nhất trong lịch sử Lầu Năm Góc, trước khi bất ngờ từ chức vì lý do gia đình hôm 18//6. Ảnh: New York Times.
Thực chất cái tên Mark Esper từ lâu đã nằm trong danh sách dự bị, đề phòng trường hợp quyền bộ trưởng quốc phòng Patrick Shanagan không được thượng viện phê chuẩn. Ông Shanahan hôm 18/6 tuyên bố từ chức vì muốn dành nhiều thời gian hơn cho gia đình.
West Point, vùng Vịnh và Raytheon
Nhiều người chỉ trích ông Shanahan, cho rằng ông thiếu kinh nghiệm trong lĩnh vực an ninh quốc gia và có nguy cơ xung đột lợi ích vì đã từng làm việc trong ban lãnh đạo của Boeing. Bản thân ông Shanahan đã bị điều tra nội bộ về việc có ưu ái Boeing khi làm việc ở bộ quốc phòng hay không, và được kết luận trong sạch.
Tương tự như ông Shanahan, Mark Esper cũng từng làm việc 7 năm cho Raytheon, nhà thầu quân sự lớn cho Lầu Năm Góc chuyên sản xuất và phát triển tên lửa dẫn đường. Vị trí mà ông Esper đảm nhiệm là phó chủ tịch phụ trách quan hệ chính phủ và điều này cũng gây nhiều quan ngại.
"Tôi không vui cho lắm khi nghĩ tới việc quyền bộ trưởng quốc phòng tiếp theo sẽ là một cựu lãnh đạo của Raytheon", bà Mandy Smithberger, giám đốc Dự án Giám sát Chính phủ tại Trung tâm Thông tin Quốc phòng - một tổ chức giám sát phi chính phủ, cho biết.
Tuy nhiên, ông Esper cũng có những thành tích nổi bật trong quân ngũ. Tốt nghiệp Học viện Quân sự West Point - trường quân đội danh giá nhất của Mỹ, ông Esper thực hiện nhiệm vụ lần đầu trong Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991 với tư cách là sĩ quan bộ binh thuộc Sư đoàn 101 Dù và sau đó chỉ huy một đại đội ở châu Âu. Ông cũng từng làm việc ở Lầu Năm Góc với vai trò phó trợ lý cho bộ trưởng quốc phòng.
Ông Esper sẽ lãnh đạo Lầu Năm Góc vào thời điểm các quan chức Mỹ đang tự hỏi liệu căng thẳng gia tăng với Iran có thể ảnh hưởng đến Chiến lược Quốc phòng Quốc gia, trong đó đề cao mối đe dọa từ Nga và Trung Quốc hay không.
Lầu Năm Góc đã công bố hai đợt điều động quân đội mới đến Trung Đông trong những tuần gần đây, với tổng cộng 2.500 lính. Đây là con số nhỏ trong quân số tổng cộng 70.000 người mà Mỹ hiện diện trên một dải đất kéo dài từ Ai Cập đến Afghanistan. Tuy nhiên, nếu huy động nhiều quân hơn, các chuyên gia nhận định điều đó nghĩa là sẽ còn ít tài nguyên hơn cho những thách thức đến từ Trung Quốc và Nga.
Ông Esper được đánh giá là người có nhiều kinh nghiệm trong quân đội, ông ủng hộ việc phát triển các hệ thống vũ khí tương lai để đối phó với các mối đe dọa từ Trung Quốc và Nga. Ảnh: AP.
Các nhà lập pháp Mỹ, trong đó có cả những quan chức đảng Cộng hòa, đã bày tỏ quan ngại về việc Lầu Năm Góc vẫn thiếu đi một bộ trưởng đã được phê chuẩn, một người có thể phát biểu mạnh mẽ hơn mà không phải lo về những phản ứng chính trị có thể khiến ông mất việc.
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Jim Inhofe, chủ tịch ủy ban quân vụ thượng viện, bày tỏ sự tự tin vào ông Esper. "(Tổng thống Trump) rất đánh giá cao Esper và ông ấy biết rằng tôi cũng vậy", ông Inhofe cho biết.
Người đứng đầu ủy ban quân vụ hạ viện, Hạ nghị sĩ Dân chủ Adam Smith cũng tỏ ra lạc quan với đề cử này của ông Trump.
"Tôi đã biết Esper từ nhiều năm, với tư cách là nhân viên chính phủ và cả trong ngành công nghiệp tư nhân, và tin rằng bộ quốc phòng sẽ hưởng lợi từ sự lãnh đạo của ông ấy", ông Smith cho biết.
